Soyu Tükenen Canlılar Üzerine

    Soyu tükenen canlı türleri dediğimizde çoğu insanın aklına ilk gelenler, sadece mamutlar ve dinozorlar oluyor. Fakat bunların dışında dünyada nesli tükenmiş ya da bana göre –dinozorlar dışında– insanların katlettiği birçok canlı türü bulunuyordu.

    Bugün yoldan geçen insanlara, bundan sadece 1000 yıl önce dünyamızda boynu bir zürafa boynundan daha uzun, cüssesi bir fil kadar –belki de daha da büyük– bir kuş yaşadığını ve insanların bu kuşu katlettiğini söylesem, kayıtsızca suratıma baktıktan sonra geçip gideceklerinden eminim. Fil kuşu olarak bilinen bu kuşlar, insanlar Madagaskar adasına ayak basmadan önce, uzun ve huzurlu bir yaşam sürerlerken, insanlar adaya gittikten bir süre sonra ortadan kayboluyorlar, ne tesadüftür.

    Aynı durum birçok yerde ve birçok canlı türünde de devamlılık göstermiştir. Örneğin insanlar Avustralya’ya ilk adım attığında ekosistemi neredeyse baştan aşağı değiştirdiler. Burada yaşayan, diprotodon olarak bilinen dünyanın en büyük keselisi, insanların Avustralya’ya adım atması sonucu ortadan kayboldular. Bu ortadan kaybolmaların arkasında iklim değişikliği olduğunu iddia eden birçok kişi vardır. Fakat yaklaşık 1,5 milyon yıldır yaşamlarını sürdüren, yani tüm buzul çağını atlatan bu canlı türünün 46 bin yıl önce ortadan kaybolmasında iklimin nasıl bir etkisi olabilir ki? Bu insanları haklı çıkarmak için bir bahane olabilirdi belki ama diprotodonla birlikte Avustralya’da yaşayan dev kanguruların, dev koalaların, keseli aslanların da ortadan kaybolması bunun bir rastlantı olmadığını gösteriyor.

    Benzer şekilde, Yeni Zelanda’ya 800 yıl önce ilk kez gitmiş olan insanlar orada yaşamaya başladıktan birkaç yüz yıl sonra, fil kuşu benzeri bir kuş olan mao ile birlikte orada yaşayan birçok canlı türü yok olmuştur. Üstelik 45 bin yıl önceki iklim değişikliğini sorunsuz bir şekilde geçirmelerine rağmen. Tabi ki ilk aklınıza gelen mamutlar da insanlardan nasiplerini almışlardır. Milyonlarca yıl yaşamlarını sürdürebilmiş bu canlıların, insanların Avrasya’ya, ardından da Kuzey Amerika’ya yayıldıkça sayıları yavaş yavaş azalarak 4 bin yıl önce ortadan tamamen kayboldular. Kuzey Amerika’da 30 milyon yıl boyunca yaşamış olan kılıç dişli kediler aynı dönemde ortadan kayboldular. Bunlarla birlikte mamutların üzerlerinde yaşayan kene ve parazit tarzı canlılar, birçok memeli ve dev sürüngenler de yok oldular.

    Dünya ekosistemindeki en ölümcül canlı olmak ne güzel özellik(!) Belki de birçok insanın bu canlıların nesillerinin nasıl tükendiğinden haberi olsaydı, hala hayatta olanların ölmemesi için daha tedbirli olurduk. Şu an için sadece karadaki canlıların yok oluşunda bir payımız var. Fakat sanayi kirliliğiyle birlikte denizde yaşayan birçok memeli, memesiz canlının nesillerini tehlikeye atıyoruz. Balinaların da mamutlar gibi ortadan yok olma riski oldukça yüksek görünüyor. Sanırım ve ne yazık ki yakın zamanda dünya üzerinde ineklerden, tavuklardan ve insanlardan başka canlı türü kalmayacak...